دؤنگه یعنی پیچ

دؤنگه یعنی پیچ

تیر تیر، تاخ تاخ، تیر تیر، تاخ تاخ… بیراز ساغا بیراز سولا، شاق شاق، شوخ شوخ، شاق شاق، شوخ شوخ… دنیزده، آدادا، باليقچی‌لارادا تسکین آرایان یازار ییرغالایا ییرغالایا… آنجاق اؤنه.

اوچ گئجه‌لیک تعطیلین بیر ایکی گئجه‌سینی چیخمیشدیق باییرا، چیینیمیزده آدام‌باشی بیر کوله، ایچینده خیرتا-پیرت، اولسون بیر نئچه کیتاب. گئتمکله بئیین شیشی یاتاجاقدی قاییدیشداکی آیاق‌لاریمیزین شیشییله.

ایندی باخیرام بو دشتین یئنیش یوققوشونا،چال-چال یان-یووارینا، یئرله گؤیون آراسینی آییران داغ‌لار ایزینه. گؤی‌یاشیل داغ یاماجی، آلاقیرمیز دؤش-بره‌سی، گاهدان آغ گاهدان قارا قلّه‌سی وار، پنجره‌ده‌کی گؤرونتوده.

التحریرده بیری، ال آتدی قلبینه، باغیردی «انا، انا…» قان فیشقیردی، قان. تبریزده تانیمیشدیم، کتاب سرگی‌سینده بیر یولداشی، گؤندردییی بیتیکده بیتمیشدی زنگان کلمه‌سی. راستاکوچه‌یه وئرمیشدی بیر آلت‌یازی، تفسیر ائدیردی مفسر، یا یوروردو یورومچو، آراشدیریردی آراشماچی، یوخویدو بیر خودا.

اسین گلیر بیر آن، «قاپاقلان قیرپیمجا» دئییر «اویون… باخ اؤنده‌کی اویوق پوسوقدا یاتمیش آرزییا، سوس سوس، سوس بیرآز، شول ائت کؤکسونو چاپدیران چاپان‌لارا.» آغیرلانیر جهان، قیام ائدیر اوجان، آییر: «هارداسن او ایلک قیغیلجیم‌لار قیغیلجیمی؟»

تاراق تارق ائدیرکن گئدیر قاطار، و بیز الیمیزده‌کی سطیرلری یازیریق چؤلون یئلده رقصان بوغدا زمی‌لرینه. تؤروتگن بارماق‌لاریمیزلا جیزیق چکیریک ائورن سئیوانینا یاغان قاورام‌لار دامجی‌لارینا. بیردن چینلشیر وعده، دوشوروک جیزیغا و قارانلیقدا ایسلانیریق. اودون کؤزونده آراییریق شمس ایله مولانا گیزم‌لرینی، تیکوچله دؤیوروک بوتا، کرکی ایله یونوروق بیزیک. بیرلشدیریریک چلیشکیلی قورال‌لاری، قیریریق تنده‌کی بوخوولاری…

یاغیش یاغیب، چمن چیرتیب، آغاج آغاج مئشه اولوب، عدن آدلی بیر پوزوق اوچماق. آددیم آتیریق دمیر یولدا، دمیر باسیلیر دمیر اوسته، آغیر گئدیشله یول تاپیریق بوروخ بوروخ آلاتوران آلان‌لاردا. بیزلر آرار-دورماز، یاتار-یاتماز، گئدر-قالماز… نه آخداریر نه بولاجاق؟ نه تاپاجاق، تااپیناجاق؟

آرتیق، قاطار چاتیر بیر دؤنگه‌یه و باشی گیریر ایسته‌مزلره. پنجره‌دن باش قالدیریر بیزی آردییلا چکن چکیجی لوکوموتیو. گئتدیکجه، ایلان قیلیغینا گیرمیش جیزماقارالی قاطار سورکلیلییی چؤنور سولا ساری. بیزی اؤنه آپاران آراجین باشی گؤروکور. و بیزی اؤز آرخاسییلا دؤنگه‌یه چکیر. آرتیق دؤنگه اورتاسینداییق، پنجره‌دن دیشارییا باخدیقدا قاطارین آرخاسی دا گؤرونور، و بیز چکدیییمیز واگون‌لاری دا.

سانکی، بو بیزیم «اولایجیل باشلانغیج»‌‍یمیز دیر. بیر نئچه آن اؤنجه ایله تام دَییشمیش، چئوریلمیش، دؤنوشموش. یئنگی بیر بیز. ایچی بوش کوتله‌دن، سغیلمیش بیرئیدن. بیریجیک مندن بیر بیز. ایندییسه، چؤزولور حلب، آیریملانیر التحریر، اوخونور راستاکوچه، قازان چخیر گزییه فلورانسا، شیخ صفی ال اؤپور شمس تبریزه، اوزون‌حسن صاحب‌آباددا چیخارتمیش گزدیریر مارتانی. دیشلاماییر، ماحمید آییرد ائتمه‌ییر اوغوز ائلی‌نی، آتماییر قیراغا بیزلری.

قیریق-قیقریق بیر قاطار دیر دئییلن تاریخ، کیمی هارایا چکه‌جک بلیرسیز؛ آنجاق اؤنه. تاریخ  بیر اؤته‌کی اؤتمز اؤتمن دیر؛ محتملا بیر دامجی یاش سوزَرکن سولوق بنیزده، دینله‌ینده غریب‌قارداش یاووروسونون آناجیل ایستتمه‌سینده، او شیرین دیل تؤکمه‌سینده. بلکه‌ده همن بو دؤنگه دیر، اورتاسیندا دوروب باش-گؤتونو گؤردویوموز چاغین. تاریخ، گؤزلرینده گؤزوموز قالدیغی فرغانه‌لی دیر، دوداغیندا پمبه گولو آچارکن. شهرده ائولر قاباغیندا دوزولموش گولگز گوللو شمعدانی دیبچه‌‌لری دیر او، سپیلمیش بیر آفتاها سو غریبه‌لر یولونا.

سوروشسانیز «نه‌دیر او دؤنگه؟»، «همن بو چاغ دیر او.» و بیزده دؤنگه یعنی پیچ.

 

حامد لطفی

(بو یازی کاما درگی‌نین بیرینجی سایی‌سیندا یاییملانمیش دیر.)